In deze blog  wil ik het hebben over de impact van telewerk op ons als mens, in het bijzonder de stressbeleving en de daaraan verbonden risico’s. Want hoewel telewerk voordelen biedt, raad ik je aan goed om te gaan met de daaraan verbonden vrijheden, want anders kan het ten koste gaan van je gezondheid.

Preventie bij stress, (over)spanning en burn-out

De maatregelen die de overheid een aantal weken terug nam waren ongezien. De psychosociale impact van deze ingrijpende maatregelen is op zijn minst uitzonderlijk te noemen. In een mum van tijd werden heel wat gezinnen geconfronteerd met het fenomeen ‘voltijds thuis werken’.

Vrij snel kwam daarbij dat de scholen enkel open bleven voor noodopvang. Plots werd van diezelfde thuiswerkende ouders verwacht dat ze zelf en tegelijk zouden instaan voor de opvang en zorg van hun kinderen, in vele gevallen een loodzware combinatie.

Uiteraard is niet iedere situatie dezelfde. Verschillende factoren zijn daarin bepalend: werken beide partners thuis, zijn de kinderen nog klein, heb je veel ruimte in huis, beschik je over een (veilige) tuin, verschillen de kinderen in leeftijd, … dit zijn factoren die de impact van deze situatie bepalen, maar dat het voor velen geen ‘walk in the park’ is, is een understatement!

Grenzen werk-privé vervagen nog meer dan voordien

…want hoewel een bedrijf het omwille van economische redenen essentieel vindt dat het werk ‘gewoon’ doorgaat, is het in de praktijk vaak minder afgelijnd en helder.

Door de technologische ontwikkelingen is het bijvoorbeeld heel eenvoudig om continu in contact te blijven met het werk. En het is ook vaak moeilijker om te bepalen wanneer de dag precies start en wanneer hij is afgesloten.

Als huisgenoot, partner of kind van de werknemer in kwestie kom je ’s morgens de woonkamer binnen en treft een telewerker aan… die eigenlijk ‘niet in jouw woonkamer zit’ maar al op zijn/haar werk. Een vluchtige ‘goede morgen’, inclusief een ‘werkgerelateerde frons’ op het voorhoofd en vervolgens een korte ‘ssshtt, ben aan ‘t werken!!’ kan deel uitmaken van de eerste ontmoeting met die huisgenoot. Daarbij rijst de vraag of die nog ‘bewust’ zal deelnemen aan het ontbijt, laat staan de verplaatsing naar de ontbijttafel zal maken…

En goede afspraken maken goede vrienden, das waar. Maar laat dat ook wel de grootste uitdaging zijn in deze bijzondere tijden. Op dit moment zijn huisgezinnen met meer dan één telewerker, inclusief één of meerdere kinderen, die ook vele vormen van structuur op een mum van tijd zagen vervagen, geen uitzondering. De druk om daar een gezamenlijk evenwicht in te vinden en te behouden is geen evidentie.

Impact niet enkel op de medewerker zelf…

Deze werkvorm heeft niet enkel invloed op de thuiswerker zelf, maar zorgt tegelijk voor druk bij zijn/haar huisgenoten. Want die staan ‘s morgens op ‘in een kantoor’, en treffen iemand aan, soms zelfs buiten de gebruikelijke werktijden, die al stevig ‘in een drive’ zit….

In deze bijzondere tijden, waarbij ‘social distancing’ als bijzonder ingrijpend aanvoelt, komt nog bij dat je ook op werkvlak sociaal geïsoleerd kan raken. Ook dit kan de druk op de thuissituatie verhogen.

Bovendien ben je als huisgenoot plots ook de collega die de roddels en ergernissen van je collega moet opvangen… voor een partner die op dat moment zelf met zijn/haar bekommernissen zit, én/of deze combineert met de zorg voor de kinderen, allerminst makkelijk om erbij te nemen…

Op het werk, ook op drukke momenten, zal je toch af en toe wel enkele minuten nemen om even te ventileren of een gezellige babbel te maken met een collega. Deze momenten zijn cruciaal om met stressvolle situaties om te gaan. Als thuiswerker is die mogelijkheid er amper of niet.

Kans op overspanning en burn-out ?

Een bijkomend gevaar van thuiswerken is dat je meer gaat werken. Het bewaken van een gezonde balans een gezonde balans tussen werk en privé is eens te meer van belang.

In deze situatie, waarbij de druk vrij hoog ligt, en waarvan we niet weten hoe lang die nog zal aanhouden (ook die onwetendheid is een energievreter!), is de kans op overspanning en burn-out reëel.

Wetenschappers van KULeuven formuleerden de definitie voor burn-out en stipten daarbij 4 kernsymptomen aan:

• uitputting (fysiek en mentaal)
• mentale distantie (weerstand tegen het werk)
• cognitieve ontregeling (concentratiestoornissen, aandachtsproblemen)
• emotionele ontregeling (oncontroleerbare heftige emotionele reacties)

Ook kan er een depressieve stemming optreden en kunnen er psychische klachten (zoals slaapproblemen of paniekaanvallen) ontstaan, aangevuld met fysieke klachten zoals bijvoorbeeld hoofdpijn.

Volgens de wetenschappers wordt die veroorzaakt door een disbalans tussen hoge werkeisen en onvoldoende hulpbronnen op het werk. In huidige situatie zijn die werkeisen er nog steeds, terwijl de hulpbronnen waarop we vaak beroep doen op het werk, nu zijn weggevallen.

Tips om met deze druk om te gaan en ter preventie van burn-out:

• Bepaal je prioriteiten en plan je werkdag: Leg voor jezelf vooraf vast hoe laat je de werkdag aanvat en wanneer je die afsluit. Belangrijk: het is niet omdat je overdag van thuis uit werkt, dat je dan ook nog de hele avond beschikbaar moet zijn.

Tip: werk je tot 17uur ?  Sluit dan je laptop kort daa rna af en laat die veilig achter op je werkplek.  Hierdoor kom je niet in de verleiding om toch nog snel iets af te werken in je vrije tijd of even je mails te checken.

• Crëeer je werkplek: Voorzie een plekje in je huis die je omdoopt tot je werkplek, indien het kan af te sluiten van andere ruimtes.  Zo kan je een duidelijk onderscheid maken tussen ‘het werk’ en je privé.
• Doe alsof je naar kantoor zou gaan: Als jij gaat werken, trek je toch ook fijne kleren aan en zorg je ervoor dat je netjes gewassen bent.

Doe dit thuis ook!  Een ochtendritueel doet wonderen.  Je zal je beter in je vel voelen én het zorgt voor structuur.

• Ga in de ontmoeting: Door de uitzonderlijke omstandigheden is fysiek afspreken op dit moment niet mogelijk. Er zijn echter tal van andere manieren om met je collega’s in contact te komen.

Bel en stuur regelmatig berichtjes of vergader eens via videochat.  Het visuele contact heeft een aangenaam extraatje en zorgt dat je toch iets meer in de ontmoeting kan gaan.

Misschien kan je wel samen je koffiebreak nemen of zelfs samen virtueel lunchen om eens stoom af te blazen ?

• Focus op je werk tijdens de werkuren: Wees consequent wat je werktijd betreft.  Uiteraard is het verleidelijk om snel een boodschap te doen of de afwas te doen, maar dat doe je beter niet.  Werk in blokken waarbij je je tijdens je thuiswerkdag volledig op je werk focust en zorg daarbij dat je die focus legt op datgeen wat er echt toe doet.  Hierdoor zal je je laptop nadien met een geruster dichtslaan.

En vooral: Stop multitasken. Het menselijk brein is hier niet voor gemaakt.

• Neem geregeld pauzes en gun je brein rust: Thuis werken maakt dat je zelf je dag wat kan gaan indelen.  Vergeet daarbij de pauzes niet in te plannen.

Regelmatig pauzeren bevordert de productiviteit, wat op zijn beurt de motivatie en je welbevinden positief beïnvloedt.  Een korte wandeling, of minstens eens naar een andere ruimte in het huis gaan, kan echt al het verschil maken.  Of doe eens helemaal niks en laat je gedachten afdwalen waardoor je brein de kans krijgt om te recupereren.

• Observeer je stressvolle gedachtengang: Wat geeft je stress?  Wat ervaar je dan (sensatie, emotie, gedrag,…)?  Hoe ga je hiermee om en wat werkt om dit om te buigen?
• Activeer je zelfsturing: In deze uitdagende tijden is het belangrijk om af en toe eens aan zelfreflectie te doen.  Ga op zoek naar je intrinsieke motivatie:  Wat geeft je energie?  Wat kost je net energie?  Waar word je gelukkig van?  Durf jezelf die vragen te stellen.

Zit je ondanks deze tips en duiding toch nog met vragen aarzel niet om ons te contacteren. Het team van stress- en burn-outcoaches staat voor je klaar voor ondersteuning, advies of een luisterend oor. Heb je die ondersteuning nodig of ken je iemand die hier behoefte aan heeft? Neem dan contact met ons op.

Draag zorg voor jezelf en elkaar!

Bjorn Smet, stress- & burn-out coach