Er zijn verschillende onderzoeken waaruit blijkt dat het beluisteren van muziek een positief effect heeft op verschillende stresssignalen. Erik Scherder schreef hier een mooi boek over: Singing in the Brain, waarvan we de meest belangrijke rond stress hier samenvatten.

Stress heeft een negatief effect op de bloedvaten, waardoor er een verhoging van de bloeddruk ontstaat, die dan waar kan bijdragen tot aderverkalking. Radstaak e.a. (2013) stelden vast dat vooral ontspanningsmuziek en vrolijke muziek kunnen zorgen voor een daling van de bovendruk van de bloeddruk. Andere onderzoekers (Bigliassi e.a. 2015) constateerden dat het effect van kalmerende en motiverende muziek (muziek die de deelnemers zelf uitzochten en aanzetten tot beweging) op de prefrontale cortex vooral bij mannen optreedt, waardoor de hartfrequentie naar omlaag ging.

Het luisteren naar plezierige muziek verhoogt de productie van dopamine, dat een belangrijke rol speelt bij ons beloningssysteem (Salimpoor e.a. 2015; Blood e.a. 2001). Je wordt beloond door blije gevoelens, waardoor je nog meer wil luisteren naar die muziek. Hierin worden dezelfde gebieden ‘wakker’ als bij niet-muzikale euforische ervaren zoals bij lekker eten, lekker eten en drugsgebruik. Salimpoor e.a. stelden hierover vast dat wij muziek zo fijn vinden omdat het iets voorspelbaar heeft, en hierdoor ook verwachtingen te maken schept. Als aan deze verwachtingen wordt voldaan geeft dat een fijn gevoel, wat we ervaren als een beloning- en er meer van willen. Als je je verheugt op wat er gaat komen zien we een toename in de ‘dopaminerge activiteit’, en dit gebeurt bij luisteren naar plezierige muziek in drie gebieden van ons brein (mPFC, nucleus accumbens en VTA – Chanda e.a. 2013)! 

Boso e.a. (2006) stelden vast dat muziek ook kan leiden tot het vrijmaken van endorfine (morfina-achtige stoffen- en endocannabinoïden (cannabis-achtige stoffen). Deze laatsten zorgen voor een belangrijke bijdrage aan pijnstilling. Muziek kan ook zorgen voor het vrijmaken van nitric oxide (NO), wat zorgt voor vaatverwijding- één van de verklaringen voor het verlagen van bloeddruk door muziek. Smith e.a. (2014) bevestigen dit door een onderzoek waaruit blijkt dat veertig minuten Djembé drummen heeft op een positief effect heeft op de bloeddruk en hun stress en angst. Bovendien heeft NO een antibacterieel en antiviraal effect en versterkt dit het auto-immuun systeem, allemaal symptomen die door stress verhoogd worden. Nier alleen naar muziek luisteren, ook groepsdrummen zou ditzelfde effect hebben ? (Chanda e.a. 2013).

Ook bij slaap kan muziek helpen. Uit verschillende onderzoeken (Jespersen e.a., 2015, Wang e.a. 2014), komen tot duidelijk positieve effecten van muziek en slaap, en dit zowel bij acute als bij chronische slaapstoornissen. Hierin zijn er wel beslissende kenmerken voor de muziek die hierbij helpt: zestig tot tachtig beats per minuut, lage tonen, een langzaam stabiel ritme en een ontspannende melodie. Het aantal beats per minuut zijn belangrijk omdat hier een verbinding ontstaat met de eigen lichaamsritme. Dat wordt hierdoor langzamer waardoor je vanzelf in slaap valt (Briggs e.a. 2011). Bovendien zou de slaapkwaliteit en de slaapduur door het beluisteren van muziek kunnen verbeteren wanneer mensen voor het slapengaan 10 minuten naar ontspannende muziek luisterde (Blanaru e.a. 2015). Zimmerman e.a. (1996) kwamen met een zeer positief effect van muziek op mensen na een hartoperatie tot de bevinding dat muziek met een tempo van zestig slagen per minuut, lage tonen, bij voorkeur gespeeld op snaarinstrumenten de meest geschikte muzikale vorm is om mee in slaap te vallen.

Stress heeft een effect op de stijfheid van de aorta, o.a. omdat stress kan bijdragen aan aderverkalking. Onderzoekers (Vlachopoulus e.a 2015) onderzochten welk effect dertig muziek (zowel klassieke als rock) heeft op de stijfheid van de aorta, en kwamen tot de vaststelling dat beiden een gunstig effect hadden op deze stijfheid, maar ook weer verdween zodra de muziek stopte.

Er zijn heel wat onderzoeken gedaan in ziekenhuizen waar het effect van muziek op postoperatieve pijn bij mensen voor, tijdens en na de operatie werd onderzocht, die op dat moment natuurlijk veel angst en stress ervaren. Van der Heijden e.a. (2015) onderzocht dit bij kinderen en Hole e.a. (2015) bij volwassenen en kwamen beiden tot de vaststelling dat de pijn inderdaad verminderde bij het beluisteren van muziek, en dat de keuze van muziek er niet toe deed, noch of de muziek voor, tijdens of na de operatie werd beluisterd. Andere onderzoekers stellen wel dat er een beter effect is als de muziek zelf gekozen wordt (Doctor en Tuden 2001, Holm e.a. 2008).

Wat onderzoekers wel aangeven is dat heavy metal muziek en atonale muziek voor meer uitputting, rusteloosheid, slapeloosheid en stress kan zorgen (da Silva e.a. 2014). Er is dus veel bewegingsvrijheid in welke muziek je kiest, maar niet alle muziek is helpend bij stress.

Scherder (2017) raadt dus aan meer muziek op te zetten, maar bij voorkeur ontspannende muziek. Het zorgt ervoor dat we ons rustiger voelen, trager ademhalen, beter slapen, minder snel ziek worden en ons gelukkiger voelen.

Kris De Groof

Stress en burn-out coach en psychotherapeut

Bronnen:

Bigliassi M, Léon-Dominguez U, Buzzachera CF, Baretto-Silva V, Altimari LR. How does music aid 5 km of running? The Journal of Strength & Conditioning Research 2015b; 29(2), 305-14.

Blanaru M, Bloch B, Vadas L, Arnon Z, Ziv N, Kremer I, Haimov I. The effects of music relaxation and muscle relacation techniques on sleep quality and emotional measures among individuals with posttraumatic stress disorder. Mental Illnes 2012; 4(2), 19-24.

Blood AJ, Zatorry RJ. Intensely pleasurable resonses to music correlate with activity in brain regions implicated in rewards and emotion. Proceedings of the National Academy of Sciences 2001; 98(20), 11818-23.

Boso M, Emanuele E, Prestori F, Politi P, Barale F, D’Angelo E. Autism and genius: is there a link? The involvement of central brain loops and hypotheses for functional testing. Functional Neurology 2010; 25(1), 15-20.

Briggs T, Music’s unspoken messages. Creative Nursing 2011; 17(4), 184-6.

Chanda ML, Levitin DJ. The neurochemistry of music. Trends in Cognitive Sciences 2013; 17(4), 197-93.

Doctor M, Tuden C. Comments on: Music therapy for assistance with pain and anxiety management in burn treatment. Journal of Burn Care & Rehabilitation 2001; 22(1), 83-8; discussion 82-3.

Heijden van der MJ, Oliai Araghi S, van Dijk , Jeekel J, Hunink MG. The Effects of Perioperative Music Intervention in Pediatric Surgery: a Rystemic Review and Meta-Analys of Radomized Controlled Trials. PLOS ONE 2015; 10(8), eo133608.

Hole J, Hirsch M, Ball E, Meads C. Music as an aid for postoperative recovery in adults: a systemic review ans meta-analysys. The Lancet 2015; 386(10004), 1659-71.

Holm F, Fitzmaurice L. Emergency department waiting room stress: can music or aromatherapy improve anxiety scores? Pediatr Emerg Care. 2008; 24(12): 836-8.

Jesperson KV, Koenig J, Jennum P, Vuust P. Musuc ofr insomnia in adults. The Cochrane Database of Systemic Reviews 2015; (8), CD010459.

Radstaak, M, Geurts SA, Brosschot JF, Kompier MA. Music and psychophysiological recovery from stress. Psychosomatic Medicine 2014; 76 (7), 529-37.

Salimpoor VN, Zald DH, Zatorre RJ, Dagher A, McIntosh AR. Predictions and the brain: how musical sounds become rewarding. Trends in Cognitive Sciences 2015; 19(2), 86-91.

Scherder E. Singing in the Brain, Athenaeum 2017.

Smith C, Viljoen JT, Mc Geachie L. African drumming: a holistic approach to reducing stress and improving health? Journal of Cardiovascular Medicine (Hagerstown) 2014; 15(6), 441-6.

Vlachopoulos C, Aggelakas A, LOakeimidis N, Xaplantaris P, Terentes-Prinzios D, Abdelrasoul M, Lazaros G, Tousoulis D. Music Decreases aortic stiffness and wave reflections. Atherosclerosis 2015; 240(1); 184-9.

Wang CF, Sun YL, Zang HX. Music therapy improves sleep quality in acute and chronic sleep disorders: a meta-analysis of 10 randomized studies. International Journal of Nursing studies 2014; 51(1), 51-62.

Zimmerman L, Nieveen J, Barnason S, Schmaderer M. The effects of music interventions on postoperative pain and sleep in coronary artery bybass graft (CABG) patients. Scholarly Inquiery of Nursing Practice 1996; 10(2), 153-70; discussion 171-4.